چندسالی است که اجبار دانشجویان برای ارائه مقاله از سوی اساتید، علاوه بر افزایش نارضایتی‌ها میان دانشجویان، اما و اگر‌هایی را هم به همراه داشته است؛ اما و اگر‌هایی که از یک سو چرایی بی تفاوتی آموزش عالی به این مسئله را زیر سئوال می‌برد و از سوی نیز عادلانه بودن این روش ارتقای علمی را به چالش می‌کشد.

به گزارش «تابناک»، بسیاری از دانشجویان به ویژه آن‌هایی که در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری تحصیل می‌کنند از اجبار برخی اساتید خود برای ارائه مقاله و وابسته کردن نمرات پایان ترم به چاپ مقاله، کتاب و ... شکایت دارند.

به گفته این دانشجویان اگرچه اهمیت اساتید به پیشرفت علمی آن‌ها و ترغیبشان برای ارائه مقاله یا تدوین و ترجمه کتاب اقدامی مثبت تلقی می‌شود، اما اجباری بودن این موضوع و نقض قوانینی که طی سال‌های گذشته درهمین راستا رخ داده، ابهامات بسیاری را دراین زمینه ایجاد کرده است.

اغلب نارضایتی دانشجویان از مقاله محوری اساتید به این موضوع باز می‌گردد که برخی از آن‌ها برای ارتقای رتبه علمی خود با چاپ مقاله، کتاب و ... دانشجویان را مجبور به این موضوع می‌کنند و از نتایج علمی کسب شده دانشجویان برای ارتقای رتبه علمی خود استفاده می‌کنند.

برای بررسی بهتر این موضوع نگاهی به آیین‌نامه ارتقای علمی اساتید و افزایش رتبه علمی آن‌ها با انجام فعالیت‌های پژوهشی می‌تواند راهگشا باشد.

براساس ماده ۲ این آیین نامه، اساتید با چاپ کتاب، مقاله یا ترجمه کتب و تحقیقات خارجی تا ۷ امتیاز می‌توانند کسب کنند و رتبه‌های علمی خود را به عنوان مربی، استادیار، دانشیار و یا استاد به عنوان عضو هیئت علمی دانشگاه ارتقا دهند.

ناگفته نماند که با ارتقای رتبه علمی اساتید حقوق و مزایای بالاتری هم به آن‌ها تعلق می‌گیرد برهمین اساس طبیعی است که برخی اساتید برای رشد رتبه علمی خود به دانشجویان برای ارائه مقاله، تدوین یا ترجمه کتاب فشارمضاعفی را وارد نمایند.

دراین میان یکی از دانشجویان کارشناسی ارشد علوم ارتباطات که به مقاله محوری تعدادی از اساتید انتقاد دارد به تابناک می‌گوید: اغلب اساتید دانشجویان را وادار به ارائه مقاله و ترجمه کتاب می‌کنند یکی از اساتید رشته ما، یک کتاب درباره نظریات را بین دو گرایش تقسیم کرد و ارائه نمره میان ترم را وابسته به تحویل ترجمه کرد.

او می‌افزاید: اغلب دانشجویان ترجمه بخشی از کتاب که به آن‌ها واگذار شده بود را انجام دادند، اما برخی که نتوانسته بودند نمره میان ترم به آن‌ها داده نشد پس از چند ماه مشخص شد که ترجمه این کتاب به اسم استادمان و بدون ذکر نام و یا تشکری از دانشجویان چاپ شده است.

یکی دیگر از فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی ارشد مدیریت دولتی هم که از اجبار اساتید در این مقطع برای ارائه مقاله ناراضی است به تابناک می‌گوید: استاد مشاورمن در واحد پایان نامه، پس از دفاع به من پیشنهاد دادند که از این پایان نامه مقاله‌ای تهیه می‌کنند و نیمی از هزینه چاپ آن در آی اس آی را هم پرداخت می‌کنند.

او ادامه داد: استاد مشاور به من گفت که در چاپ این مقاله با این شرایط (پرداخت نصف هزینه و استخراج مقاله از پایان نامه) اول باید نام من نوشته شود و سپس نام تو.

به گفته این فارغ التحصیل رشته مدیریت، تعداد زیادی از همکلاسی‌های من با همین روش امتیاز مقاله استخراج شده از پایان نامه شان را با اساتید مشاور یا راهنما تقسیم کردند درحالی که این اساتید زمان بسیار کمی را برای راهنمایی و مشاوره دانشجویان اختصاص می‌دهند.

ناگفته نماند که چندی پیش هم مقام معظم رهبری درسخنرانی خود در بین اعضای هیأت علمی و اساتید دانشگاهی به اهمیت مقاله محوری اشاره کردند و فرمودند: اگرچه مقالاتی که مورد استناد قرار می‌گیرد برای کشور آبرویی است، اما نباید در مسیر ارتقای علمی اساتید، تولید مقاله اصل و ضابطه قرار گیرد.

براساس فرمایشات رهبری اهمیت به تدوین مقاله مهم و ضروری تلقی می‌شود، اما تا جایی که محور اصلی ارتقای علمی اساتید نباشد.

برهمین اساس و با توجه به افزایش نارضایتی‌هایی دانشجویان برای اجبار اساتید به تدوین مقاله، کتاب و یا ترجمه کتاب باید این موضوع مورد توجه قرار گیرد که در تدوین آیین نامه جدید ارتقای اساتید، نباید پیشرفت آن‌ها در گروی چاپ و انتشار مقاله باشد و اساتید دانشگاه هم این موضوع را درنظر داشته باشند که حقوق مؤلف اثر برای ارتقای رتبه علمی آن‌ها نباید مورد خدشه قرار گیرد.

زیرا براساس ماده ۲ قانون حمایت از حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان؛ کتاب، رساله، جزوه، نمایشنامه و هر نوع نوشته دیگر علمی، مورد حمایت این قانون است و مشکل ایجاد شده در سال‌های اخیر یعنی بی توجهی به حقوق مولف یعنی دانشجو، به معنای زیرپاگذاشتن این قانون و بی توجهی اساتید به مفاد آن است.

 

*دانشجویانی که در این رابطه دچار مشکل شده و از جانب استاد یا دانشگاه متحمل خسارت شدند، می توانند برای پیگیری و انعکاس مسئله را با «تابناک»، از طریق آدرس الکترونیکی «social@tabnak.ir» در میان بگذارند.