بندر کُنگ؛ شهر جاشوها و لنجها
بندرکنگ پهنهای از دیدنیها، ساحلی از موجهای آرام و رام و شهری آکنده از مردمانی خونگرم و مهربان است. جایی است که گوهرهای دریا به دست میآید و زندگی هر روز آکنده از شادیها و لبخندها سپری میشود. سختیها در برابر زیباییهای شهر و دلهای نرمخو و مهرآگین مردمان آن دیار رنگ میبازد و روزها در جریانی پیوسته و موجوار ادامه مییابد. از دیرزمانی که تاریخ به یاد دارد تاکنون بندرکُنگ چنین بوده است: پویا و رامشگر و سرشار از شور و شادمانی.
از بندرعباس، مرکز استان هرمزگان تا کهنشهر تاریخی بندرکنگ، اندکی بیش ۱۸۰ کیلومتر راه است و جادهای هموار این دو بندر را به هم پیوند میدهد. بندرکنگ از شمار شهرهای پیوسته به شهرستان بندرلنگه است؛ بندری که در سایهسار تاریخ دیرینهای آرمیده و در کرانهی ساحل خلیجفارس پهلو گرفته است. آنجا شهر جاشوها، ملوانان، کشتیها و لنجهایی است که سراسر خلیجفارس را درمینوردند و رهسپار دورترین بندرها و دریاها و اقیانوسها میشوند. تا دنیا دنیا بوده کار ملوانان بندرکنگ همین بوده است: مردان بیباکی که با لنجهایشان پهنههای آبی را میشکافتند و ارمغانها از بندرکنگ به دورتر جاها میبُردند و رهآوردههای گوناگون با خود میآوردند. بندر کنگ مهد و جایگاه لنجسازی جنوب ایران است. خود شهر نیز با بافتی تاریخی آکنده از بادگیرها و خانههای کهن و گذرگاهها و کوچههای زیبا و یگانه است. کنگ یکی از کهنترین بندرهای ایران به شمار میرود و ساختار دیرینهی آن در فهرست آثار ملی سرزمین ما ثبت شده است.
آنچه بندرکنگ را چشمنوازتر میسازد، همان بادگیرهایی است که در سراسر شهر دیده میشوند. مهرازی شهر از آن بادگیرها جلوهای دلنواز گرفته است. بیشتر خانههای کهن بندرکنگ ازآنِ بازرگانانی بوده است که سازههای خود را از سنگ و گچ برمیافراشتند و بر بلندای خانهها بادگیرها را میساختند تا از پسِ گرمای جنوب و وزش بادهای گرم برآیند و زندگی را آنگونه که دلخواهشان است، بگذرانند. هوشیار باید بود تا نوسازیهایی که این روزها در گوشه و کنار شهر دیده میشود، بافت زیبا و گوهرینهی بندرکنگ را برهم نزند و اندامی ناسازوار پدید نیاورد.
مردمان سرافراز و کوشای بندرکنگی از گذشتههای دور تاکنون به چیرهدستی در دریانوردی و ماهیگیری شناخته میشدهاند. افزونبر اینکه بازرگانانی دریاپیما نیز بودهاند. آنها کالاهایی مانند خرما، جوز، عصارهی زردرنگی به نام مستکی و بسیار چیزهای دیگر را به ساحلها و بندرهای دور و نزدیک میبُردند و سر از آفریقا و آسیای خاوری درمیآوردند و با خود هزار کالای رنگارنگ به زادگاهشان، بندرکنگ، میآوردند. ساخت لنج در بندرکنگ نیز رونق و گسترشی بسیار دارد. از همینروست که لنجسازی بندرکنگ در شمار فهرست جهانی یونسکو ثبت شده است.
در ادامه به مواردی از جاذبههای گردشگری این بندر اشاره میشود:
موزه مردمشناسی بندر کنگ
این موزه با همت جمعی از افراد نیکوکار، ناخداها و جاشوهای این بندر و شهرداری بندر کنگ تأسیس شده و در آن مجموعههای مهم دریانوردی، آداب و رسوم، معماری، صنایع دستی و نوع پوشش و خوراک مردم قدیم و جدید بندر کنگ به نمایش درآمده است. ساختمان این موزه یک خانهٔ بزرگ تاریخی است که با مرمت و بهسازی به موزه تبدیل شدهاست.
لنج بوم مسی
بنای یک لنج بزرگ بتنی که به یادبود قربانیان لنجی به همین نام در بیش از یکصد سال قبل ساخته شدهاست.
قلعه پرتغالیها
در غرب بندر کنگ در کنار ساحل یک برج مدور ساختهشده از سنگ و ساروج و بنای باقیمانده از یک قلعه بزرگ و قدیمی است که گفته میشود بخشی از قلعهای است که متعلق به دوران حضور پرتغالیها در خلیج فارس بودهاست.
برکه دریا دولت
در بیرون از شهر کنگ از سمت شمال یک آبانبار (برکه) بسیار بزرگی وجود دارد که به خاطر بزرگی این برکه «دریا دولت» نامیده شدهاست، به خاطر وسعت این برکه فقط نیم سقف دارد و سقفش کامل نیست مانند سایر برکهها که سقف کامل دارند. خانههای قدیمی کنگ از سنگ و گچ ساخته شدهاست و در بالای آنها بادگیر وجود دارد، مخصوصاً خانههای تجار که در آن دوران در بندر کنگ زندگی میکردند.
در بندر کنگ آبانبارهای زیادی وجود دارد؛ اما بُرکَه دریادولت که در بیرون و شمال بندر کنگ واقعشده، آبانباری تاریخی ست که از سایر آبانبارهای این منطقه متمایز است. این آبانبار یا به گویش محلی بُرکَه، بنایی مدور به قطر ۲۸ و عمق ۱۴ متر است. دیوارهای با ارتفاع ۳ متر و ضخامت در حدود یک متر پیرامون آن را پوشانده و برخلاف اغلب آبانبارهای این منطقه سقف ندارد. این برکه را به دلیل وسعت آن «دریا دولت» نامیدهاند و احتمالاً همین بزرگی باعث شده که تنها بخشی از آن دارای سقف باشد.
خانه گلبتان
این خانه با تعداد زیادی اتاق در پیرامون، یک حیاط مرکزی و چند بادگیر یکی از نمونه بناهای معماری بندر کنگ است.
موزه شخصی محمد ابراهیمی
محمد ابراهیمی یکی از ناخدایان بندر کنگ هست، که پس از بازنشستگی خود از کار دریا وقتاش را صرف جمعآوری مجموعهای از تجهیزات دریایی و لنجرانی کرد و موزهای کوچک و شخصی در منزل خود از این آثار ارزشمند راهاندازی کردهاست.
مسجد دو طبقه (دو محرابه)
این مسجد تاریخی دو طبقه که کارشناسان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان احتمال میدهند در زمان قاجاریه ساخته شده، دارای ۲ محراب در ۲ طبقه است که گفته میشود نشانهای از جمعیت بالای بندر کُنگ و رونق و آبادانی آن در گذشته دارد. کار آواربرداری، مرمت و ساماندهی این مسجد در سال ۹۷ آغاز شدهاست.
غذاهای محلی
غذاهای محلی بندر کنگ شباهت زیادی با غذاهای اهالی کالیکوت (بندری در جنوب هندوستان) دارد. نهتنها غذاها بلکه نانها و ادویههای محلی هم ریشه هندی دارند. برخی از غذاها و خوراکیهای بومی بندر کنگ عبارتاند از بریانی، حواری (مسالا دار چاول)، نان فطیر (نان چپاتی)، نان کلوکی، نان حلقهای، پکاره (پاکورا)، زلیبی (زولبیا)، نان ستپوری (نان پراتا)، ادویه محلی (گرم مسالا)، هریسه (نوعی هلیم)، گوبولی، میگو، بریانی، گریسات، کلمبا، باقلا و نخود آبپز گرم.